Zoutproducent Nobian heeft primeur met maatwerkafspraak over CO2-uitstoot

Zoutproducent Nobian is het eerste grote bedrijf dat afspraken maakt met de overheid over het verminderen van de CO2-uitstoot. De zoutfabrieken in Delfzijl en Hengelo gaan van het gas af en volledig over op elektriciteit. Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei tekent vanmiddag in Den Haag het contract.

Het kabinet probeert met zo'n twintig grote industriële bedrijven maatwerkafspraken te maken over het verminderen van de CO2-uitstoot. Afspraken met de grote uitstoters in Nederland kunnen het halen van de klimaatdoelen van 2030 dichterbij brengen.

Het gaat om onder andere Tata Steel IJmuiden, de raffinaderijen en chemische fabrieken van Shell in Pernis en Moerdijk en de kunstmestfabriek van Yara in het Zeeuwse Sluiskil, de grootste op dat gebied in Europa. De bedrijven kunnen subsidie krijgen als ze een stap verder gaan dan de regels voor verduurzaming voorschrijven.

Nobian haalt zout uit de bodem in Twente en Groningen. Het gezuiverde zout is grondstof voor de chemische industrie. Met elektriciteit wordt zout in Delfzijl, Hengelo en Rotterdam omgezet in waterstof, natronloog en chloor. Die halffabricaten worden gebruikt door andere bedrijven, die er bijvoorbeeld brandstof, batterijen, kunststoffen en medicijnen van maken.

De zoutfabrieken in Delfzijl en Hengelo draaien nu nog voor een groot deel op gas. Met een overheidssubsidie van 185 miljoen euro kan Nobian tien jaar eerder dan gepland van het gas af. De fabrieken krijgen grote industriële warmtepompen, waardoor het volledige productieproces op elektriciteit draait.

Dit vermindert de jaarlijkse CO2-uitstoot met 525 kiloton, ongeveer 1 procent van de totale industriële uitstoot in Nederland. Omdat de fabrieken in 2030 helemaal van het gas afgaan, wordt er 300 miljoen kubieke meter gas bespaard. Dat is gelijk aan het gebruik van alle 250.000 huishoudens in een stad als Den Haag.

Daarnaast wordt bij de chloorproductie in Rotterdam het elektriciteitsgebruik met 15 procent teruggebracht. Het gaat om 135 gigawattuur, gelijk aan het verbruik van zo'n 50.000 huishoudens. Nobian werkt verder samen met de Gasunie aan de opslag van waterstof in zogenoemde zoutcavernes in het Groningse Zuidwending.

De totale kosten van de verduurzamingsplannen van Nobian bedragen 645 miljoen euro. Met de 185 miljoen euro van de overheid is Nobian niet pas in 2040 CO2-neutraal, maar al in 2030. De subsidie maakt het mogelijk om niet te wachten tot de aandrijving van de fabrieken is afgeschreven.

De maatwerkafspraken met de industrie bleven tot vandaag beperkt tot goede bedoelingen. Zo zijn de onderhandelingen met een reus als Tata Steel IJmuiden (8,5 megaton) zijn buitengewoon ingewikkeld. Ter vergelijking: Nobian is goed voor 0,5 megaton CO2-uistoot.

Ook met Shell (6,7 megaton) blijft het overleg vooralsnog steken in goede voornemens. BP (2,1 megaton) heeft de onderhandelingen op de lange baan geschoven. De kunstmestfabriek van Yara in Zeeland (2,7 megaton) zit net weer om tafel.

Minister Hermans hoopt dat nu er één schaap over de dam is, er snel meer volgen. "Nobian laat zien wat mogelijk is: een CO2-neutrale productie in 2030, ruim voor de doelen van het Klimaatakkoord", aldus de minister. Toch is het de vraag of de andere bedrijven snel over de brug komen.

De energie-intensieve industrie in Nederland klaagt steen en been over de internationale concurrentiepositie. Energie is in Europa veel duurder dan in de VS en de energiekosten in Nederland zijn veel hoger dan in België, Duitsland en Frankrijk. Omdat de hoofdkantoren van industriële bedrijven in Nederland meestal in het buitenland zitten, wordt er steeds vaker in andere landen geïnvesteerd.

Nobian heeft buitenlandse eigenaren, maar het hoofdkantoor zit in Nederland. Bovendien is het bedrijf afhankelijk van de zoutgronden in Groningen en Twente. Ongezuiverd zout is als grondstof te goedkoop om over grote afstanden te transporteren.

En chloor mág niet over grote afstanden getransporteerd worden, om veiligheidsredenen. Verhuizen is voor Nobian in tegenstelling tot sommige andere bedrijven daarom niet aan de orde, ondanks de hoge energieprijzen.