Defensie wil private bedrijven tijdelijk de Noordzee laten bewaken

Het ministerie van Defensie wil tijdelijk personeel en materieel inhuren van private bedrijven om de Noordzee te kunnen bewaken. Dat melden onderzoeksprogramma Pointer en VRT Nieuws die de gevaren onderzochten van Russische spionage op zee.

Het gaat om patrouilles die tot doel hebben beter in kaart te brengen wie er op de Noordzee rondvaart en waarom. Verdachte situaties worden vervolgens doorgegeven aan de kustwacht en de marine. Defensie wil nog geen mededelingen doen over welke bedrijven voor deze taak in aanmerking komen.

"Daarover wordt met meerdere partijen en instanties overlegd", zegt een woordvoerder. België is op de hoogte gesteld van de Nederlandse plannen omdat de Belgische en Nederlandse marine onder één bevel opereren, zo meldt de Vlaamse omroep VRT. De Noordzeelanden wisselen al veelvuldig informatie uit vanwege de gezamenlijke bewakingstaken.

Voor België is het bij de inhuur van belang wat de juridische status is van zo'n schip en de bemanning. Dat mag geen echt defensieschip zijn met een bewapende bemanning, zegt minister van Defensie Ludivine Dedonder. Dat is ook niet de bedoeling, zegt Defensie. Het gaat volgens het ministerie uitsluitend om extra patrouilles, vergelijkbaar met wat de kustwacht doet.

De uitbesteding is tijdelijk omdat in 2026 twee nieuwe zogeheten Multifunctionele Ondersteuningsschepen van de marine klaar zijn om in gebruik te nemen, zo is de verwachting.

Spionage Russische schepen

Eerder meldde Pointer in samenwerking met internationale mediabedrijven dat 'gewone' Russische schepen op de Noordzee worden ingezet voor spionage. Het gaat bijvoorbeeld om vrachtschepen of schepen voor ecologisch onderzoek. Ze houden militaire doelen en windmolenparken in de Noord- en Oostzee in de gaten en zijn ook voor de kust van Nederland gezien.

De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) waarschuwt al lang voor het gevaar dat schade aan cruciale kabels en leidingen Europese landen kan ontwrichten. Volgens de MIVD is Rusland bereid tot grootschalige en ontwrichtende sabotage op de Noordzeebodem.

Defensie heeft zelf op dit moment te weinig mensen en middelen voor extra patrouilles, terwijl de risico's met de dag toenemen.

Glasvezelkabels beschadigd

Dat het een serieus risico is werd de afgelopen dagen extra duidelijk. Zondag en maandag raakten twee onderzeese glasvezelkabels tussen Finland en Duitsland beschadigd. Het was geen ongeluk, zegt Duitsland, maar onderdeel van een oorlogsstrategie. De Russische president Poetin probeert hiermee "ons gevoel van veiligheid te raken", zegt Patrick Bolder, militair analist bij het Haagse Centrum voor Strategische Studies.

De coördinatie van de bewaking op zee valt onder het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het vorige kabinet worstelde al met de extra beveiligingstaken, die bij de al overbelaste kustwacht terechtkwamen. De Tweede Kamer had kritiek op het gebrek aan voortvarendheid waarmee dit ministerie de dreiging aanpakte.

VVD en CDA pleitten er in de Tweede Kamer voor dat Defensie de eindverantwoordelijkheid krijgt voor het bewaken en beveiligen van kabels en leidingen op de Noordzeebodem. Zodra er meer duidelijkheid is over de aanbesteding op zee wordt het plan voorgelegd aan de Tweede Kamer.