Schepen veranderen van vlag om aanvallen van Houthi's te voorkomen

Rederijen veranderen de vlag waaronder hun vrachtschepen varen om aanvallen in de Rode Zee te voorkomen. Dat blijkt uit cijfers van het maritieme informatiebedrijf Windward. Westerse scheepseigenaren hopen dat ze zo niet opvallen bij Houthi's. Nederlandse schepen lijken de Rode Zee vooral te mijden.

Sinds november vorig jaar vallen Houthi's uit Jemen schepen in de Rode Zee aan als reactie op de oorlog in Gaza. In februari zonk door zo'n raketaanval een schip dat kunstmest vervoerde. Een maand later kwamen er drie bemanningsleden om het leven na een aanval op een vrachtschip.

Grote rederijen begonnen eind vorig jaar de binnenzee tussen Noordoost-Afrika en het Arabisch Schiereiland, de snelste doorgang vanuit de Indische Oceaan naar Europa, te mijden. In het eerste kwartaal van dit jaar voeren er 86 procent minder schepen van de Duitse containergigant Hapag-Lloyd in het gebied.

Kaap de Goede Hoop

Ook het Chinese Cosco en het Japanse One sturen nog maar een klein deel van hun vloot via de Rode Zee sinds de aanvallen zijn begonnen.

Hetzelfde geldt voor rederijen die hun schepen onder Nederlandse vlag laten varen. In 2023 gingen er nog gemiddeld 13 tot 14 schepen met een Nederlandse vlag per maand langs Bab al-Mandab (het smalle eind van de Rode Zee bij Jemen). Begin dit jaar waren dat er nog maar gemiddeld twee per maand.

Het ligt voor de hand dat de meeste schepen zijn omgevaren via Kaap de Goede Hoop, het zuidelijkste punt van Afrika. Het aantal containerschepen dat daarlangs voer verdubbelde ruim.

Moeilijker te volgen

Maar niet iedereen wil zeven à tien dagen omvaren om goederen van Europa naar Azië of andersom te verschepen. Rederijen zoeken ook methodes om wel door de Rode Zee te varen, maar niet op te vallen.

De twee grootste containerrederijen - het Italiaanse MSC en het Deense Maersk - laten wel schepen omvaren, maar hun activiteit in de Rode Zee nam begin dit jaar veel minder af dan bij de concurrenten.

In dezelfde periode viel wel iets anders op. De schepen van Maersk en MSC zetten veel vaker hun AIS-syteem uit, waardoor schepen moeilijker te volgen zijn vanaf de wal. "Dit wijst erop dat zij een andere methode hebben gekozen om zich te vrijwaren van Houthi aanvallen", schrijft Windward.

Nieuwe vlag

Een andere manier is het veranderen van vlag. Elk schip schrijft zich in bij een scheepsregister van een land, en het vaart onder de vlag van dat land. Schepen die frequent door de Rode Zee varen hebben afgelopen maanden opvallend vaak aangeklopt bij een nieuw register, waardoor hun vlag dus verandert.

Met name schepen met vlaggen van westerse landen die door de Houthi's als coalitiepartners van Israël worden gezien kozen voor een andere vlag, vaak van exotische vlaggenstaten die verhullen waar de eigenaar van het schip vandaan komt.

Zo verruilden vijftien schepen hun Belgische vlag voor eentje van de Marshalleilanden en kozen zeven schepen die voorheen onder de Canadese vlag voeren de laatste maanden voor een registratie in Barbados.

Schaduwvloot

Het veranderen van vlag gebeurt overigens niet alleen bij schepen die onopvallend de Rode Zee door willen. Ook tankers die ongemerkt olie willen blijven verschepen vanuit Rusland kiezen vaak voor zogenoemde gemaksvlaggen van scheepsregisters ver weg van de werkelijke eigenaar.

Voorheen waren met name de vlaggen van Liberia en de Marshalleilanden populair bij deze tankers. Maar sinds de Verenigde Staten harder optreden bij sanctieontwijking door schepen die zijn ingeschreven in een van die twee landen, kiest een deel van de 'schaduwvloot' - schepen die onder een andere vlag varen dan het land waar ze eigenlijk vandaan komen - voor andere landen.

Uit de cijfers van Windward blijkt dat met name de vlag van Gabon sinds december populair is onder tankers die aan Rusland gelinkt kunnen worden.