Plan op formatietafel: 'Asielcrisis' uitroepen

Bij de formatie liggen morgen verregaande voorstellen over asiel en migratie op tafel. Eén daarvan is om de gang van zaken rond asiel als 'crisis' te bestempelen. Bronnen rond de formatie zeggen tegen de NOS en Nieuwsuur dat er nog geen besluiten zijn genomen.

In het geval van een 'crisis' kunnen er vergaande maatregelen genomen worden, zoals een tijd helemaal geen asielaanvragen meer in behandeling nemen. De redenering is dat de aantallen asielzoekers inmiddels zo groot zijn, dat Nederland het niet meer aan kan. Daarom zou er een crisissituatie zijn.

Vooral de PVV van Geert Wilders zet in op een forse inperking van het aantal asielzoekers. Het liefst wil de PVV de grenzen helemaal sluiten voor asielzoekers. Ook VVD en BBB willen de instroom beperken. NSC van Pieter Omtzigt hamert erop dat Nederland daarbij wel de mensenrechten blijft respecteren en de internationale verdragen blijft onderschrijven.

Toen er vorige week over asiel en migratie werd gesproken bij de informateurs, vertrok Wilders eerder omdat hij niet tevreden was over de voorstellen die op tafel lagen. Die gingen hem niet ver genoeg.

Geen richtgetal asielzoekers, wel maximaal beperken

Asiel als crisis kenmerken kan het nieuwe kabinet ook de tijd geven om te werken aan structurele maatregelen. Naar verluidt gaat het dan om de voorstellen die ook op tafel lagen toen het huidige kabinet viel. Toen werd gesproken over invoering van een tweestatussenstelsel, waarbij er onderscheid gemaakt wordt tussen vluchtelingen die permanent in Nederland mogen blijven en mensen die tijdelijk bescherming en minder rechten krijgen.

Ook willen de vier partijen de mogelijkheden voor gezinshereniging beperken en de opvang van kansarme asielzoekers versoberen. Doel is om Nederland minder aantrekkelijk te maken voor asielzoekers.

Waarschijnlijk gaat een eventueel rechts kabinet niet werken met een richtgetal voor het aantal asielzoekers. In plaats daarvan willen de partijen streven naar "een maximale inzet om de asielstroom te beperken".

Het idee om tijdelijke maatregelen te nemen vanwege een crisissituatie is niet helemaal nieuw. Italië riep vorig jaar de noodtoestand uit toen het aantal asielzoekers dat naar dat land kwam was verviervoudigd.

Alleen in echte noodsituatie

In 2022 vroeg de VVD in de Tweede Kamer al aan staatssecretaris Van der Burg (Asiel) om de mogelijkheden in kaart te brengen voor het niet in behandeling nemen van nieuwe aanvragen.

Van der Burg schreef toen in een brief dat de Vreemdelingenwet de mogelijkheid biedt om tijdelijk dit soort maatregelen te nemen, maar alleen als er sprake is van een echte noodtoestand, bijvoorbeeld een oorlog.

Het kabinet concludeerde toen dat er geen sprake was van zo'n noodsituatie. Het asielprobleem is juist van structurele aard, betoogde Van der Burg. Het probleem ligt volgens hem veel meer in het gebrek aan opvanglocaties in Nederland.

In zijn brief waarschuwt Van der Burg ook nog dat een groot deel van het asielrecht door Brussel wordt bepaald, en niet door de afzonderlijke lidstaten.