EU opent vijf onderzoeken naar Apple, Google en Meta onder nieuwe wet

Ruim twee weken nadat een nieuwe Europese techwet in werking is getreden, opent de Europese Commissie vijf onderzoeken naar enkele van de grootste techbedrijven te wereld. Het gaat om Apple, Alphabet (moederbedrijf van Google) en Meta.

Het is een duidelijk signaal naar de techsector: de zogeheten Digitale Marktenwet, bedoeld om machtsmisbruik aan te pakken, dient direct serieus genomen te worden. Elk onderzoek bestrijkt een andere potentiële overtreding.

De brancheorganisatie van grote techbedrijven is kritisch en vraagt zich af of de commissie niet te hard van stapel loopt.

Meerdere onderzoeken naar Apple en Google

Twee van de vijf mogelijke overtredingen gaan over de vraag of Apple en Google wel voldoende ruimte geven aan app-ontwikkelaars in de communicatie naar hun klanten. Wijzen ze bijvoorbeeld een klant er wel op dat buiten de app om - via de site van de appbouwer - een abonnement goedkoper is? Of is er wel de mogelijkheid voor een appbouwer om direct contact op te nemen met een klant? De twee techgiganten zouden op dit vlak beperkingen opleggen en kosten rekenen.

Een andere mogelijke overtreding is ook van Google. Het is de vraag of het bedrijf in de resultaten van zijn zoekmachine zijn eigen diensten - denk aan Shopping en Flights - voortrekt op concurrerende partijen.

Apple krijgt ook te maken met een mogelijk tweede overtreding. Het gaat om keuzemogelijkheden in iOS, het mobiele besturingssysteem. De commissie kijkt of bepaalde standaard-apps wel verwijderd kunnen worden en of het makkelijk is om standaardinstellingen aan te passen. Ook wordt onderzocht of Apples keuzescherm om van webbrowser te veranderen wel voldoet.

Betalen voor Facebook, Instagram

Het laatste onderzoek richt zich op Meta, de eigenaar van Facebook en Instagram. Het gaat om het plan om gebruikers in de EU te laten betalen voor het platform als zij geen gerichte advertenties willen. De zorg van de commissie zit hem in het feit dat deze "binaire keuze" geen echt alternatief biedt.

De commissie geeft aan ook naar twee andere zaken te kijken, die de teller naar zeven onderzoeken kunnen brengen. Het gaat dan om de vraag of Amazon zijn eigen producten in zijn webwinkel voortrekt en of de wijzigingen die Apple heeft doorgevoerd in zijn App Store-beleid om te voldoen aan de nieuwe wet deze juist ondermijnt.

Die wet vereist van de techgiganten dat ze allerlei aanpassingen doen die links of rechts hun marktpositie en dus verdienmodel kunnen raken. Het is daarmee ook een strijd tussen de techgiganten en Brussel.

Zaak bij rechter uitvechten

Die techbedrijven hebben namelijk hun positie te beschermen, terwijl de commissie wil laten zien dat het hard optreedt. Het is strijdtoneel is onontgonnen terrein en het is zeker niet uitgesloten dat een of meerdere zaken uiteindelijk bij de rechter worden uitgevochten.

Vicevoorzitter van de Europese Commissie Vestager (Medediging) benadrukt dat het gaat om ernstige zaken: "Als we dit hadden kunnen oplossen met alleen een discussie, dan was dat al gebeurd." Ze zei ook dat deze onderzoeken niet betekenen dat wat techbedrijven voor de rest doen wel volgens de regels is.

Met de aankondigingen begint een periode van twaalf maanden waarin de commissie verder onderzoek gaat doen. Afhankelijk van de uitkomsten kunnen er verdere stappen volgen.

Miljardenboetes

In het uiterste geval kunnen er miljardenboetes worden opgelegd, maar zover is het nog niet. Het gaat potentieel om veel geld, maximaal 10 of 20 procent van de wereldwijde jaaromzet. In het geval van Apple kan dat dik in de papieren lopen: 35 miljard of zelfs 70 miljard euro.

Het record staat nu op ruim 4 miljard euro, dat was een boete voor Google.